_1725945816.gif)
चतरा : धरान र चतरा बजारबाट केही माथि उक्लिए पछि पहाडी र ग्रामीण वातावरणमा मज्जाले रमाउन सकिने स्थान हो वराहक्षेत्रको “सुर्यकुण्ड” ।
पछिल्लो समय सुर्यकुण्ड धरान र चतरा बजार आसपासको एउटा राम्रो गन्तव्य बन्दै गइरहेको छ । वराहक्षेत्र नगरपालिका–१ स्थित सूर्यकुण्ड पुग्न धरानको मङ्गलबारे देखि माछामारा हुँदै कच्ची बाटो भएर पुग्न सकिन्छ । भने चतराको देविथान र भण्डारीटारवाट नागबेली कच्ची घुम्ती बाटोबाट पुग्न सकिन्छ ।
धनकुटाको आहाले र धरानको बिष्णुपादुकासंग जोडिएको सुर्यकुण्ड साना भ्यान, ल्यण्डरोभरबाट अहिले पनि सहज रूपमा पुग्न सकिन्छ । सुर्यकुण्डबाट देखिने चतरा बजार, सप्तकोशि नदी, कोकाहा नदी , खोला, हरियाली डाँडा, पाखा छहराको रमणीयताले भेडेटार बिर्साउन सक्छ ।
वराहक्षेत्रको सुर्यकुण्ड धार्मिक, सांस्कृतिक , ऐतिहासिक रूपले मात्र नभई साहित्यिक हिसाबले पनि लोकप्रिय स्थान हो । बीपी अर्थात् विश्वेश्वरप्रसाद कोइरालाले सुम्निमा उपन्यासमा समेत सुर्यकुण्ड क्षेत्रको महत्त्व र महिमाको बारेमा प्रस्ट उल्लेख गरेको पाइन्छ ।
सुर्यकुण्ड ऐतिहासिक, धार्मिक र सांस्कृतिक रूपले पनि महत्त्वपूर्ण हो । आदिवासी जनजाति किराँती युवती र खस ,आर्य युवाको प्रेम सम्बन्ध , परम्परा , संस्कृतिलाई विषयवस्तु बनाएर विश्वेश्वरप्रसाद कोइरालाले नेपाली साहित्यको बहुचर्चित उपन्यास सुम्निमामा सुर्यकुण्ड र चतराको महिमा उजागर गरेका छन् ।
कवि प्रह्लाद पहरेदारका भन्छन् – किरात जातिको कला, संस्कृति, जीवनशैलीले पुर्ख्यौली परम्परालाई सूर्यकुण्डमा जीवन्त रूपमा देख्न पाइनछ । यसको बारेमा विश्वेश्वरप्रसाद कोइरालाले सुम्निमामा परिवेश नै बनाएका छन् । उपन्यास अध्ययन गर्दा किरात कालिन केन्द्र सुर्यकुण्ड नै भएको झल्को दिने उनी दाबी गर्छन् ।
प्राकृतिक सुन्दरता सँगै सुर्यकुण्ड ऐतिहासिक, धार्मिक र सांस्कृतिक रूपले पनि महत्त्वपूर्ण हो । सो स्थानमा जङ्गबहादुरले रोपेको पिपलको रुख, आदि वराह सुर्यकुण्ड, भवानीथान, गुप्तेश्वर मन्दिरले गर्दा ऐतिहासिक र धार्मिक महत्त्वका स्थलहरूले सूर्यकुण्ड ऐतिहासिक तथा धार्मिक हिसाबले महत्त्वपूर्ण मानिन्छ ।
सुर्यकुण्डमा पहिले पोखरी थियो र पछिल्लो समय भत्किएर गएपछि अहिले पोखरी जस्तै स्थान मात्रै रहेको छ । किरात जातिको कला, संस्कृति, जीवनशैलीले पुर्ख्यौली परम्परालाई सूर्यकुण्डमा जीवन्त रूपमा देख्न पाइनछ । उँधौली उभौली पर्वमा यहाँ लाग्ने मेलाले सुर्यकुण्डले किरात कालिन सभ्यताको थलोको हो भन्ने प्रस्ट पार्ने स्थानीय अर्जुन कुलङ्ग बताउँछन् ।
सुर्यकुण्ड क्षेत्र सौन्दर्ययता , धार्मिक , ऐतिहासिक तथा कृषिको उर्वर भुमिकोरुपमा समेत सम्भावना बोकेको क्षेत्र मानिने उनी बताउँछन् । उनी भन्छन् तराइवाट छोटो दुरीमा रहेको सुर्यकुण्ड पुग्दा चिसो मौसम , अर्ग्यानिक ठाउँ र वातावरणका कारण धेरैको आर्कर्षणको केन्द्र बनेको छ । धार्मिक रूपमा पनि आदि वराहको मन्दिर , भवानी थान जस्ता कुराले धार्मिक रूपमा पनि सुर्यकुण्डको महत्त्व रहेको वडा नं १ का वडा सदस्य भूपाल राईको दाबी छ ।
सङ्घीयता सँगै देशको समृद्धिको आधारहरू मध्ये एक पर्यटनको विकास लाई सरकारले मुख्य मानेको छ । पर्यटन व्यवसायलाई मध्यनजर गर्दै सरकारले सन् २०२० लाई भ्रमण वर्षको रूपमा समेत मनाइरहँदा बिचमा विश्वव्यापी कोरोना महामारीको कारण स्थगित गर्नु पर्यो ।
कोरोनाका कारण हाल पर्यटन व्यवसायसँगै चौतर्फी व्यवसाय तथा रोजगारीलाई प्रभाव पारेको छ । तर पनि मानिसहरूलाई कोभिड १९ अर्थात् कोरोना भाइरसले आक्रान्त पारिरहेको वेलामा थोरै रकममा , नजिक दुरीमा रहेको ओर्ग्यानिक ठाउँमा गएर रमाउन र त्रासलाई केही हद भए पनि भुलाउन चाहन्छन् ।
यस्तै ठाउँको खोजीमा रहेका सुनसरी , मोरङ , उदयपुर आसपासका मानिसहरूको चाहना वराहक्षेत्र १ मा रहेको सुर्यकुण्ड क्षेत्रको मनोहरता र सौन्दर्यात्मकताले पूरा गर्न सक्छ । तराई सँग छोटो दुरीमा वराहक्षेत्र, चतराधाम, बिष्णुपादुका र धरान नजिकैको सुर्यकुण्ड प्राकृतिक रूपमा भेडेटार पछिको प्रकृतिको रमणीय अवलोकन स्थल हो । तर सडक सुविधा स्तरीय नहुँदा पर्यटन व्यवसाय मौलाउन नसकेको स्थानीयको गुनासो छ ।
वराहक्षेत्र नगरपालिकाका वडा नं १ का अध्यक्ष सुरेश श्रेष्ठ भन्छन् ‘सुर्यकुण्ड चाँडै भेडेटार जस्तै पर्यटकीय गन्तव्य बन्ने सम्भावना बढेको छ ।’ उनका अनुसार प्रदेश सरकारले समेत चासो बढाएपछि नगरपालिकाले सूर्यकुण्डमा भ्यु टावर, सडक निर्माणलाई प्राथमिकतामा राखेको छ ।
वराहक्षेत्र नगरमा भेडेटार जतिका स्थानहरू छन्, तर त्यसको व्यवस्थापन, प्रचार प्रसार हुन सकेको छैन । त्यसैले भएका श्रोत साधनहरूको प्रयोग गर्दै सूर्यकुण्डको पर्यटकीय विकासमा नगरपालिका र प्रदेश सरकार केन्द्रित हुनु पर्ने उनको भनाई छ ।
सूर्यकुण्ड क्षेत्रमा होमस्टे, होटलहरुमा लगानी गर्ने निजी क्षेत्रलाई आग्रह गर्दै उनी भन्छन्–सुर्यकुण्डको विकासका लागि प्रदेश सरकारलाई ज्ञापन पत्र समेत बुझाइ सकेको छु । वराहक्षेत्र धार्मिक मात्र नभई वातावरणीय सौन्दर्यताले युक्त पूर्वी तराइका सुनसरी, सप्तरी, मोरङ झापाका आन्तरिक पर्यटकहरूको गन्तव्य बन्ने छ ।
आदिवासी जनजातिको बसोबासले किराँती सभ्यता , भाषा, भेषभुषा , संस्कृति र परम्पराको बारेमा जानकारी समेत सुर्यकुण्डवाट लिन सकिन्छ भने कृषिमा सुर्यकुण्ड सहित आसपासको बस्तीलाई मसलाको पकेट क्षेत्रको रूपमा राखिएको छ ।
वराहक्षेत्र नगरपालिकाका मेयर निलम खनालका अनुसार नगरले पहिलो वर्ष सुर्यकुण्डलाई सडक संन्जालसंग जोडन २० लाख बजेट , दोस्रो वर्ष देविथान, भण्डारीटार हुँदै जानेबाटोलाइ २०/२० लाख बजेट बिनियोजन गरेर सुर्यकुण्डको विकासको थालनी गरेको थियो ।
प्रदेश सरकार समक्ष पनि सुर्यकुण्डको विकासमा चासो देखाउन आग्रह गरेको थियो । आफ्नो कार्यकाल भित्र सुर्यकुण्ड सम्म पुग्ने कालोपत्रे सडक बनाउने योजना मेयर खनालको छ ।
जे होस धरान र चतराबाट नजिक पर्ने सुर्यकुण्ड एउटा साँच्चै सम्भावना बोकेको सुन्दर गन्तव्य स्थल हो । यो क्षेत्रको विकास र प्रवर्द्धन गर्न सके यो एउटा अर्को नयाँ सुन्दर गन्तव्य बन्न सक्नेछ ।
