यी हुन बराहक्षेत्रका पर्यटकीय गन्तव्यहरू

धार्मिक, ऐतिहासिक, पौराणिक तथा स्थानीय सामाजिक रहनसहनको मौलिकपन भएको वराहक्षेत्र 'कोशी प्रदेश पर्यटन वर्ष २०८२' का लागि धार्मिक महात्व सहितको उत्कृष्ट गन्तव्यको रूपमा रहेको छ ।

धार्मिक, ऐतिहासिक, पौराणिक सँगै अर्ग्यानिक ठाउँको खोजीमा रहेका पर्यटकहरूका लागि वराहक्षेत्र नगरपालिकाका उत्कृष्ट स्थान बन्न सक्नेछ ।

कोशी प्रदेश सरकारले 'कोशी प्रदेश पर्यटन वर्ष २०८२' लाई बिधिबत रूपमा गत २०८१ चैत्र २७ गते औपचारिक रूपमा उद्घाटन गरेको छ । गुराँसको राजधानी मानिने तेह्रथुम जिल्लाको लालीगुराँस नगरपालिका स्थित आरआर गार्डेनबाट उपप्रधान तथा सहरी विकास मन्त्री प्रकाशमान सिंहले कोशी प्रदेश पर्यटन वर्ष २०८२ को उद्घाटन गरेका थिए ।

कोशी प्रदेश सरकारले पर्यटन प्रवर्द्धनलाई प्राथमिकता दिँदै २०८२ साललाई 'कोशी प्रदेश पर्यटन वर्ष २०८२' को रूपमा मनाउने निर्णय गरेको थियो।

कोशी प्रदेश सरकारले बाह्यसँगै अन्य प्रदेशबाट आन्तरिक पर्यटकलाई आकर्षित गराउने उद्देश्य राखेर पर्यटन वर्षलाई सफल पार्न प्रदेशका पर्यटक लोभ्याउने र सम्भावना बोकेका स्थानहरूको पहिचान खोजी गरी सुन्दर बनाउने कार्य गरी राखेको छ।

मानिसहरू नयाँ ठाउँ र अर्गानी स्थान घुम्न रुचाउँछ र त्यहाँ खास केही खुराक अवश्य होस , यस्तै अर्ग्यानिक र मनोहर स्थानको तपाईँ खोजीमा हुन्छ भने तपाईँलाई वराहक्षेत्रमा रहेका पर्यटकीय स्थानले त्यहाँका कला, संस्कृतले भ्रमण वर्ष २०८२ कालागि चुले निम्तो दिएर पर्खी रहेको छ ।

भारतसँगको छोटो दुरीमा वराहक्षेत्र 

सुनसरी सदरमुकाम इनरुवा देखि उत्तर पश्चिम दिसामा अवस्थित एउटा धार्मिक क्षेत्र हो वराहक्षेत्र । जुन क्षेत्र संसारको चारधाम मध्ये एक धामको रूपमा प्रख्यात रहेको छ । वराहक्षेत्र नगरपालिका उदयपुर र धनकुटा जिल्लासँग सीमा जोडिएको सुनसरीको धरान, रामधुनी, भोक्राह र कोशी गाउँपालिकालाई काखमा राखेको सप्तकोसीको किनारको क्षेत्रको हो ।

नेपालका ऐतिहासिक महत्त्व बोकेको वराहक्षेत्र नेपालभरका एक सय घुम्नै पर्ने स्थानको सूचिमा अटाएको क्षेत्र हो । जहाँ १५ सय वर्ष अगाडिका प्राचीन मूर्तिहरू रहेका छन् ।

नेपालकै सर्वाधिक महत्त्वपूर्ण र प्रख्यात तीर्थस्थल, वराह पुराण र स्कन्दपुराण र महाभारत महाकाव्यमा समेत वराहक्षेत्र धामको महिमा उल्लेखित गरिएको छ । 'जब पृथ्वी समुद्रको रसातलमा डुब्न लागेको थियो, तब भगवान् वराहले आफ्नो रूप बँदेलको भेषमा परिणत गराएर डुब्न लागेको पृथ्वीको रक्षा गरेको' भन्ने धार्मिक मान्यता अनुरूप वराहक्षेत्र संसारको पहिलो धाम भनेर पुकार्ने गरिएको छ ।वराहक्षेत्रमा वराह अवतारको रूपमा विष्णुको पूजाआजा हुने गर्दछ ।

वराहक्षेत्रको मूल मन्दिरको वर्तमान स्वरूप वि.सं. १९९१ सालमा निर्माण गरिएको हो । वि.सं. १९९० सालको भूकम्पबाट यहाँको मन्दिर भत्किए पछि वि.सं. १९९१ सालमा अन्तिम पटक जुद्धशम्शेरले यो मन्दिरलाई पुनर्निर्माण गराएका थिए । त्यहाँ आजभन्दा करिब १५०० वर्ष अगाडि देखिएका मूर्तिहरू पाइएका छन् ।

धार्मिक पर्यटनका दृष्टिले यसको ख्याति टाढा टाढा सम्म फैलिएको छ । सँगैको कोशी नदीमा जलक्रीडा र नौका शयर गर्न चाहनेहरूका लागि निकै महत्त्वपूर्ण छ। वराहक्षेत्र वरपरका धारा, पर्वत, वन जङ्गल तथा त्यहाँबाट देखिने रमणीय दृश्यहरूले समेत यस स्थानको पर्यटनको विकासको सम्भावनालाई थप टेवा पुर्‍याएका छन् ।

धार्मिक ऐतिहासिक महत्त्वसँगै मनोरम दृश्य, वातावरणको सुन्दरताले वराहक्षेत्रको महिमालाई थप टेवा पुर्‍याइदिएको छ। सप्तकोसीको किनारमा सुन्दर डाँडाको बिचमा वराहक्षेत्र रहेकोले प्राकृतिक रूपले पनि सुसम्पन्न रहेको छ ।

चतरा देखि माथिल्लो जङ्गल क्षेत्रमा पर्ने अमृतगाछी इतिहासका विद्यार्थी अध्ययन गर्न चाहनेका लागि महत्त्वपूर्ण क्षेत्रको रूपमा मानिन्छ । यो वनमा नवपाषाणकालीन ढुङ्गे बन्चरो, राजेन्द्रबिक्रम, पृथ्वी विक्रम लगायतका राजाका पालाका पैसा, डोरी र ढुङ्गामा कुदिएका विभिन्न आकृतिहरू भेटिएका छन् । जङ्गलभरि इँटा छापिएका ठाउँ, ढुङ्गाका पर्खाल, कीट र ढुङ्गाका ओखल भेटिएको हुँदा त्यस क्षेत्रमा कुनै समयको ठुलो बस्ती थियो भन्न सकिन्छ ।

वराहक्षेत्रमा रहेको अमाह सिमसार क्षेत्र कोशी प्रदेशकै सम्पत्तिको रूपमा रहेको छ । यस क्षेत्रलाई वराहक्षेत्र नगरपालिकाको रारा तालको उपनामले सम्बोधन गरेको पाइन्छ । सुनसरी जिल्लाकै कान्छो तथा भौगोलिक रूपले फराकिलो नगरपालिकाको रूपमा रहेको वराहक्षेत्रको वडा नं.४ र ५ मा रहेको अमाह सिमसार वराहक्षेत्रको उत्कृष्ट गन्तव्यको रूपमा विकास भइराखेको छ ।

धरानबाट करिब १० र इटहरीबाट करिब १२ किलोमिटरको भौगोलिक दुरीमा रहेको चारकोसे झाडीको अमाह सामुदायिक वन भित्रको सर्दु खोलाको किनारमा ५२ हेक्टर क्षेत्रफलमा रहेका दुई वटा सुन्दर पोखरी हुन अमाह पोखरी र बाऊ पोखरी । अमाह सामुदायिक वनले संरक्षण गरेको शान्त, मनोरम र पर्यटकहरूलाई लोभ्याउन सक्ने स्थान भनेर चित्रण गरिएको अमाह प्रदेशको सम्पत्ति रहेको र वराहक्षेत्रको पर्यटकीय क्षेत्रको रूपमा स्थापित भएको छ ।

सप्तकोसीमा जल यातायात 

नेपालको सबैभन्दा ठुलो नदी सप्तकोसीमा पछिल्लो समय जल यातायात आन्तरिक पर्यटकको रोजाई बनिरहेको छ । नेपाली पानीजहाज त कहिले विदेशीको जस्तै बोट सञ्चालनले सप्तकोसीको महत्वलाई बढाई रहेको छ । सप्तकोशी नदिमा नेपालमै पहिलो पटक नदीजन्य मनोरञ्जन सुरु भएको छ । विदेशमा समुद्रमा जसरी समुद्र सफारी गरिन्छ सोही अनुरूप चतरामा नै पनि सोही प्रकारको आनन्द लिने प्रबन्ध मिलाइएको छ। सप्तकोसीमा कोसी पुलको आसपास उदयपुर सुनसरीको बिचमा रिभर फनको मज्जा लिन पाइन्छ ।

चराको राजधानी

'चराको राजधानी' र 'चराको स्वर्ग' जस्ता अनेक नामले चिनिएको कोशी नदी तथा यसको आसपासका क्षेत्र सौन्दर्यात्मक छ । 

आगन्तुक चराहरू सँगै जल बिहार, जङ्गल सफारी, हात्ती सयरकालागि विदेशी पर्यटकको रोजाइको क्षेत्र हो कोशी टप्पु । कोशी टप्पुको मुख्य आकर्षण मध्येको एक आकर्षण भनेको 'चरा' हो । आरक्षमा ५ सय २८ प्रजातिका चरा पाइन्छ । चरा मात्र होइन विश्वमै दुर्लभ बबुलिस जातको अर्नासमेत हेर्न आरक्षमा पर्यटकहरू आउने गर्दछन् ।

चरासँगै अर्ना, हरिण, नीलगाई अवलोकन गर्न विदेशी र स्वदेशी पर्यटकहरू कोशी टप्पु आउने गरेका छन् । रुस, साइबेरियादेखि लामो दूरी पार गरी चराहरू कोशी टप्पुसम्म आइपुग्छन् । कोसी टप्पुमा लामो दुरी तय गरेर आउने चराहरू हाँस प्रजातिका हुन ।

हाल कोशी टप्पुमा ठुलो जलेवा (ग्रेटर कर्मोनेण्ट), चखेवा (रेडिसियल डक), खोया हाँस (बार हेडेड गुज) लगायतका चरा देखिन्छन् । उपयुक्त मौसमी पर्यावरणको कारण कोसीमा चराहरू जाडो छल्न मात्र होइन सगरमाथा भन्दा माथिको उचाइबाट उड्दै बच्चा कोरल्न समेत कोशी टप्पु आउने गर्छन् ।

बारहेडेड गुज जसलाई नेपालीमा खोया हाँस पनि भनिन्छ । यो चरा सगरमाथा भन्दा माथिबाट उडेर आउँछ। यो चरा १३ हजार मिटर माथिबाट आउने गर्छ। हिउँदको चिसो बढेसँगै न्यानो वासस्थान, आहार र प्रजननकालागि पंक्षीहरु उत्तरी गोलार्धबाट दक्षिणी गोलार्धमा बसाइँ सर्दै कोशी टप्पुसम्म आउने गर्दछन् ।

एकथरी चराले अन्तर देशीय सीमाको लामो दुरी पार गर्दै साइबेरियादेखि कोशी टप्पु सम्म आउने गर्दछन् भने केही चरा नेपालकै उच्च पहाडी भूभागबाट छोटो दुरीको बसाइँसरि आउँछन् । चरा, अर्ना, हात्ती अवलोकन सँगै श्रीलङ्का टप्पुमा त्यहाँको भेषभुषा, रहनसहन र अर्ग्यानिक परिकारको स्वाद लिन सकिन्छ।