_1735354691.gif)
- लोकराज निरौला
कुनै जाति समुदाय र वर्गलाई भड्काउनु पर्यो भने त्यहाँ उसको धर्म, आर्थिक लाभहानी, अन्धा देशभक्ति र राष्ट्रवाद जातीय दोष र मौनताका कुराहरूलाई जोडिदिनु पर्छ । त्यहाँ उत्पात मच्चिहाल्छ त्यसको इतिहास विश्वले वर्ण आधार प्रमाण सच्याई केही बुझिरहनु पर्दैन ।
सबै बिग्रिएको, भत्किएको, नासिएको, खाएको, लाएको दोष अरूलाई थोपरिदिँदा पुगी हाल्छ । अहिले राष्ट्रवादी र राजावादी भन्ने उनीहरूको सङ्कीर्ण अहङ्कारी विचारका कारण सङ्घीय लोकतान्त्रिक गणतन्त्रको स्थापना पछि बाहिर परेकाहरूले यही काम गर्दै आएका छन् ।
हालै चैत १५ गते सामन्ती राजतन्त्रका पक्षधर धर्म निरपेक्षता विरोधी अन्धराष्ट्रवादी झुण्डले जनप्रदर्शनका नाममा काठमाडौँ केन्द्रित प्रदर्शनमा सामाजिक सञ्जालमा देखिएको उद्दण्ड अराजक र अमानवीय व्यवहार र शैलीलाई देखेपछि मैले मेरो फेसबुकमा यस्तो पोष्ट गरेको थिएँ-
‘राजावादी उच्च जातीय अहङ्कारवादी
कट्टर धर्म परम्परावादीहरूलाई
गाउँवस्तीबाट लखेटौँ ।’
यो पोष्टको केही मिनेटमै ३२ वटा प्रतिक्रियाहरू आए । त्यसमा ३ वटा प्रतिक्रिया चाहिँ अलिक धम्कीपूर्ण, व्यक्तिगत र पेसागत आचरणसँग जोडिएका थिए । यी प्रतिक्रियाहरूलाई हेरिसकेपछि कुनै पनि क्रियाको राम्रो नराम्रो प्रतिक्रिया हुन्छ । सबै मान्छेको विचार व्यवहार चिन्तन एउटै हुँदैनन् । सबै वस्तु र विचारमा गुण मात्र हुँदैन दोष पनि हुन्छ भन्ने सामान्य बुझाइ समेत नभएकालाई बुझिरहन वा बुझाउन जरुरी थिएन ।
त्यही मान्यता र लिङ्गिय विभेदका कारण हामीले बुझाउन नसकेको मेरी श्रीमतीले मैले मोबाइल फोन छोडेको मौका पारेर छोरीलाई मैले गरेको त्यो पोष्ट हटाउन लगाएकी रहेछन् । त्यस पछि अरू प्रतिक्रिया, तारिफ, गाली, गलौच हेर्न पढ्न पाइएन ।
प्रतिक्रियामा सामाजिक सञ्जालमा जोडिएका मेरो व्यक्तिगत चिनजानमा नरहेका एकजना कट्टर राजावादीले यस्तो प्रतिक्रिया जनाएछन् । सक्छस् स्कुले शिक्षक रहेछस् । तिनलाई जवाफ के छ भनूँ, शिक्षक त तह अनुसार विषय अनुसारका हुन्छन् । मत प्राथमिक तहको शिक्षक हो । मैले शिक्षाको जगमा रहेर आफ्नो काम कर्तव्य गर्न सक्छु । तर मैले भनेको काम म एक्लैले गर्ने होइन । यो त विचार सहितको सङ्गठन सचेत समूह र जुन क्षेत्रमा शोषण, दमन, उत्पीडन र विभेदमा परेको समुदायको चेतना र एकताले गर्छ । यो शिक्षकले चाह्यो भने गर्छ यति भन्न चाहेँ ।
दोस्रो प्रतिक्रिया छ, सरकारी स्कुलका शिक्षक यस्ता छन् । मान्छेले आफ्नो ज्ञान, सीप, योग्यता, क्षमता अवसर र आवश्यकता अनुसार कुनै न कुनै पेसा व्यवसाय गर्न आवश्यक हुन्छ र गरिरहेका छौ । शिक्षण मेरो पेसा हो । कुनै पनि पेसा गर्दैमा उसको विचार सिद्धान्त र पक्षधरता भन्ने कुनै हुँदैन भन्नु त्यो परम्परागत आदर्शवादी कुरा हो ।
तेस्रो प्रतिक्रिया रहेको छ । यो त राष्ट्रिय झोल पिएर गरेको पोष्ट जस्तो छ ? यो त मदिरा बिक्री व्यवसाय गर्ने मदिरा पारखी साथीभाइहरू भेट हुँदा मैले भन्ने गरेको कथन हो । पेसा, खानपान जीवनशैली मानिसका निजी जीवनका कुरा हुन । यसलाई लिएर मान्छेको आलोचना गर्नु पनि उच्च जातीय अहङ्कारवाद नै हो तर मेरै कथन सापटी लिएर प्रतिक्रिया व्यक्त गरेकोमा धन्यवाद ।
राजावादी
अहिले विश्वमा २ वटा राज्य व्यवस्था अस्तित्वमा छन् । परम्परागत कुलिन सामन्तवादी चरित्रको राजतन्त्रात्मक व्यवस्था । दोस्रो जनताबाट अनुमोदित राष्ट्र प्रमुख र शासकहरू जनताले चुन्ने गणतन्त्रात्मक राज्य व्यवस्था । विश्वका कुनै पनि सामन्तवादी चरित्रको राजतन्त्रात्मक धर्म सापेक्ष राज्य व्यवस्था भएका मुलुकहरूमा वर्गीय विभेद र उत्पीडन जातीय रङ्ग विभेद र उत्पीडन धार्मिक सांस्कृतिक विभेद विद्यमान छ ।
उत्पीडन भौगोलिक क्षेत्रीय विभेद र उत्पीडन लिङ्गिय विभेद र उत्पीडन राज्यको शासन सत्तामा समान सहभागितामा विभेद र उत्पीडन, सरकारी पेसामा प्रवेशमा विभेद र उत्पीडन, न्यायिक क्षेत्रमा विभेद र उत्पीडन कुनै न कुनै रूपमा कायम नै छ ।
नेपालमा पनि कुलिन सामन्ती राजतन्त्रात्मक व्यवस्थामा यस्ता विभेद र उत्पीडनले चरम रूपमा रहेको थियो । १० वर्षे जनयुद्ध, २०६२/०६३ को जनआन्दोलन, आदिवासी जनजाति आन्दोलन, मधेस आन्दोलन, दलित समुदायको आन्दोलनको बलमा संविधान सभाबाट वैधानिक रूपमै नेपालमा २४० वर्षे राजतन्त्रको अन्त्य भएको हो । अहिले यस्तै राजतन्त्रात्मक व्यवस्थाका अनुयायी पक्षधरहरूलाई राजावादी भनिएको हो ।
उच्च जातीय अहङ्कारवादी
विना अध्ययन विना बुझाई यो जात भनेको सृष्टिकाल देखि नै चलिआएको हो । ईश्वरले हामीलाई ठुलो जात, सानो जात बनाएका हुन् । यसलाई अहिले नै हटाउन वा नमान्न कहाँ सकिन्छ र हामी त उच्च जाती नै हौ । भन्ने मनोरोग पालेर बस्नु उच्च जातीय अहङ्कारवाद हो । यसका पक्षधर अनुयायीहरूलाई उच्च जातीय अहङ्कारवादी भनिन्छ ।
कट्टर धर्म परम्परावादी
मान्छेले बनाएको चलाएको धर्म परम्परा संस्कार संस्कृति होइन । यो मान्छे भन्दा अगाडि ईश्वरले बनाइदिएको चलाई दिएको प्रथा हो । यसलाई मास्नु वा समय सापेक्ष सुधार गर्नु हुँदैन । यसो गर्यो भने बरबाद हुन्छ, धर्म संस्कृति मासिन्छ भन्ने मनोरोगी मानसिकता नै कट्टर धर्म परम्परावाद हो ।
यसको अनुयायी पक्षधरलाई कट्टर धर्म परम्परावादी भनिन्छ । यो परिवर्तन र सुधार विरोधी मान्यता हो यसले राज्य व्यवस्था यथास्थितिमै होस जात धर्म परम्परा संस्कार संस्कृति यथास्थितिमै रहनु भन्ने अडान र मान्यता राख्दछ ।
मेरै जात ठुलो, मेरै धर्म ठुलो राम्रो भन्ने अहङ्कार राख्दछ जो अहिले राजा र धर्म सापेक्ष हिन्दु राज्यको नाममा वितण्डा र रोइलो गरिरहेका छन् ।
किन लखेट्नु पर्छ ?
लखेट्नुको अर्थ कसैलाई भौतिक रूपमा गाउँ ठाउँबाट लखेट्नु होइन । यस्ता खालका भडुवाद, विचार प्रवृत्तिले राष्ट्र, समाज र जनताको अग्रगामी चाहनालाई अवरुद्ध गर्दछ । सबै खाले विभेद र उत्पीडनलाई हटाउने विधि र प्रक्रियालाई अवरुद्ध गर्दछ ।
समुदाय बिचको सामाजिक सद्भाव कायम गर्ने कुरालाई सङ्कीर्ण मानसिकतामा सीमित गरीदिन्छ । त्यसले मानिसमा भएको यो प्रवृत्तिलाई लखेट्नु पर्छ । समय सापेक्ष आफूलाई रूपान्तरण गर्नु पर्छ । यसो भनिरहँदा शिक्षकले राजनीतिक कुरा गर्ने ? सरकारी शिक्षक भएर जात धर्मका कुरा गरेर लखेट्ने कुरा गर्ने ?
सुरु सुरु आफ्नो काम गर्न छोडेर समाज भाँड्ने कुरा गर्ने भन्ने धेरैलाई लाग्न सक्छ । शिक्षकले अक्षर चिनाउने अरूले लेखिदिएको किताब पढाउने मात्र होइन सही र गलत बुझ्ने बुझाउने पनि हो । लेख्ने पनि लेख्न सिकाउने पनि हो । यति त भन्न र लेख्न पाइन्छ ।
_1664681437.jpg)
