पथरी : मोरङको पथरीशनिश्चरेका राजन घिमिरेलाई एक दशक अघिसम्म गाँउघरमा पिङ लगाए पछि दशै आएको आभाष हुन्थ्यो । पिङ लगाउन उनी गाँउमा बाँस खोज्न, लठारोको लागि सनपाटको डोरी खोज्न जान्थे ।
अहिले समय फेरीएको छ । उनलाई अहिले दशै आइसक्दा पनि पिङ लगाउने हतारो छैन । ‘समय परिर्वतन संगै गाँउमा पिङ लगाउने रौनक नै छैन,’खल्लो मान्दै उनी भन्छन,‘पहिला जस्तो पिङ वनाउ भन्ने साथीहरुको समुह नै छैन ।’ घिमिरे एक्ला पात्र होइनन् । यो पटकको दशैमा पथरीशनिश्चरे आसपासमा त्यती धेरै पिङ बनेको छैन । विगतमा चोकैपिच्छे पिङ बन्ने गरे पनि अहिले नगरपालिका भरी नै बनेका पिङको संख्या औलामा गन्न सकिन्छ ।
पथरीशनिश्चरेका पुराना शिक्षक भुवनेश्वर पोख्रेललाई दशैको बेला बन्ने रोटेपिङ र लिङ्गे पिङ हराउदै गएकोमा चिन्ता छ । अबका केही वर्षपछि आउने पुस्ताले पिङ कस्तो हुन्छ भन्ने तस्विर र भिडीयोमा मात्र हेर्न पाउने अवस्था आउने भन्दै उनी चिन्तित बनेका छन् । विगत सम्झदै उनले भने,‘पहिला दशै र तिहार जस्तो पर्वमा लिङ्गे पिङ लगाउने प्रतिस्पर्धा चल्थ्यो,अहिले पिङ सस्कृति नै हराउदै गएको छ ।’ पिङ बनाउन लाग्ने बासको अभाव, लठारो बाध्न प्रयोग हुने सनपाटको अभाव र पिङ बनाउन जान्ने मान्छेको कमीका कारण पनि बर्षेनी पिङ लगाउने प्रचलन हटदै गएको स्थानीयबासीहरु बताउछन् । पहिला बाटो भरी पिङ लगाइने गरेपनि पछिल्लो समय बाटो ब्यस्त बनेकोले पनि पिङ लगाउने स्थान अभाव हुदै आएको छ । स्थान अभावकै कारण पनि पिङ लगाउन कठिनाइ भएको गाउँलेहरु बताउँछन् ।
किम्वदन्ती अनुसार दशैको टिकाको दिन भुँइ छोड्नु पर्ने मान्यता छ । त्यसैले दशैंमा पिङ लगाउने र पिङमा रमाउने प्रचलन रहेको थियो । अहिलेका पुस्ता सो किंवदन्तीलाई अनुसरण नगरेकाले पनि पिङको सस्कृती हराउदै गएको हो । अहिलेका पुस्ताहरु मोवाइल र इन्टरनेटमा अलमलिने भएकोले पनि पिङप्रतिको आर्कषण घटेको हो । पिङ नलगाउदा चाडपर्व आयो भन्ने उल्लास पनि घटेर गएको छ ।