 (13)_1727965004.gif)
भोजपुर: भोजपुर रामप्रसाद राई गाउँपालिका २ कटुञ्जेका जगजीत मगरले अलैँची खेती गर्न थालेको पाँच बर्ष भयो । उनले अलैँचीको भाउ महंगीयो भनेको थाहा पाएपछि आफ्नो ५ रोपनी जमिनमा अलैँची खेती सुरु गरे ।
अलैँचीबाट राम्रो आम्दानी हुने आशा गरेका उनी अहिले चिन्तित छन् । अलैँचीको भाउ खस्किएपछि उनको चिन्ता बढेको हो । ‘पहिला खेती सुरु गर्दा २३ सय रुपैँया केजी थियो । अहिले भाउ घटेर ६ सय रुपैँया केजी भएको छ,’ उनले भने,‘अलैँचीको भाउ घटेपछि उत्पादन भएको अलैँची पनि बोरामा थन्काएर राख्नुपरेको छ ।’ बार्षिक १ देखि डेढ मन अलैँची उत्पादन हुने भएपनि अहिले यसले मूल्य नपाउँदा थन्काएर राख्नुपरेको उनको गुनासो छ । ‘खेती गर्न निकै कठीन छ, उत्पादन भएको सामानले पनि मूल्य नै पाउँदैन,’ उनले भने, ‘गाउँपालिका र वडा कार्यालयको बेवास्ताका कारण पनि कृषकहरु मारमा परिरहेका छन् ।’
घर–घरमै अलैँची खरीद गर्नका लागि मानिसहरु आउने भएपनि भाउ नपाएकोले किसानहरु समस्या छन् । वास्तविक कृषकहरुले अनुदान नपाउनु पनि अर्को समस्या हो । यसले गर्दा उत्साहित भएर अलैँची खेती गर्नेहरु अहिले निरुत्साहित हुनु परेको मगर बताउँछन् । उनी त एक प्रतिनिधि पात्र मात्रै हुन् । यहाँका अलैँची खेतीमा लागेका कृषकहरु अहिले मारमा परेको गुनासो गर्छन् ।
अगुवा कृषक जंगबहादुर राई, देवी बहादुर राई, अजम्बर राई, पुस्कल राई, भक्तबहादुर राई, केशरमान राई, अर्जुन राई, होम कुमार भुजेल लगायत यहाँका दर्जनौ घरपरिवार कृषि पेशामा आत्मनिर्भर छ । तर,मूल्य नपाउने र स्थानीय सरकार, प्रदेश वा केन्द्र सरकारले बिशेष योजना ल्याएर कृषकको हितमा काम नगर्नाले गाउँ छोडेर सहर वा विदेश पलायन हुन बाध्य भएको होम कुमार भुजेल बताउँछन् । उनी भन्छन्,‘स्थानीय सरकारले सिचाईँ, रोग पहिचान गरी औषधीको व्यवस्थ गरिदिए हुन्थ्यो । उत्पादन भएर पनि जारमा यसले मूल्य नपाएपछि किसानले के गर्ने ?’
गाउँ घरमा खेती गर्न जनशक्ति अभाव छ । तरपनि किसानहरु उत्साहित भएर अलैँची खेतीमा होमिएका थिए । तिनै किसान अहिले निराश हुनुपरेको उनी बताउँछन् । अलैँची खेतीका लागि सबै जमिन बाँझो छ । यसले भोकमारीको समस्या निम्तिने खतरा पनि भएको भुजेल बताउँछन् । स्थानीय केशरमान राईले पनि अलैँचीले मूल्य नपाउदा घरमा थन्काएर राख्न बाध्य भएको गुनासो गरे । कम मूल्यमा बिक्री गर्दा लगानी पनि नउठ्ने उनको भनाई छ ।
रामप्रसादराई गाउँपालिकाकी उपाध्यक्ष सम्झना राईले कृषिलाई बिशेष प्राथमिकतामा राखेर काम गर्ने बताउँछिन् । ‘हाम्रो गाउँपालिकाको वडाहरुमा रहेका सम्भावित क्षेत्रहरुमा वडाध्यक्षहरुलाई जिम्मा दिएका छौँ, त्यस्तो ठूलो बजेट कृषिमा नभएपनि हामीले दोस्रो प्राथमिकतामा कृषिलाई राखेका छौँ,’उनले भनिन् । एक करोड ४५ लाख बजेट कृषि क्षेत्रलाई बिनियोजन गरेको उपाध्यक्ष राईले बताइन् । पहिलो प्राथमिकता बिद्युत र सडक निर्माण छ भने दोस्रो प्राथमिकता यो गाउँपालिकाले कृषिलाई दिएको छ । ‘हामीले कृषि शाखालाई विशेष जिम्मा दिएका छौँ यो बिषयमा,’ उनले भनिन्,‘कृषि सम्बन्धि हामीलाई त्यति थाहा नभएकाले प्राविधिकहरुलाई अध्ययनका लागि पनि पठाउने तयारी गरिरहेका छौँ ।’
अलैँची खेतीबाट जीवीकोपार्जन नभए अन्य नगदे बाली लगाएर आत्मनिर्भर बन्नुपर्ने उनको तर्क छ । कृषि क्षेत्रमा मलजलको अभाव भएको कारण रोग लाग्ने आँफूले एउटा प्रशिक्षण कार्यक्रममा सिकेको बताउँदै उनले भनिन्, ‘हाम्रो बिकट ठाउँ हो, यो ठाउँका कृषकलाई बचाउँने हाम्रो प्राथमिकता हो, हामीले कृषि क्षेत्रलाई बचाउँन सकेनौँ भने हामीले केही बिकास नगरेको अनुभूति हुन्छ ।’
