देशमा परिवर्तन ल्याउँछु भन्नेहरूले निहत्था गरिब, किसान, शिक्षक मारेर के परिवर्तनको सपना देख्छन् ?

बि.सं. २०३६ साल तिर जब म कक्षा चारमा मनोहर जनता माध्यमिक विद्यालय मधुमल्लामा प्रवेश गरे पहिलो दिन परिचय भएका केही साथीहरू मध्ये राजेन्द्र कुमार श्रेष्ठ पनि एक थिए। सानो कक्षामा उनीसँग त्यति धेरै घनिष्ठता नभए पनि जति कक्षा बढ्दै गयो हाम्रो घनिष्ठता बढ्दै गयो । उनको र मेरो पढाइ स्तर सानो कक्षामा उस्तै उस्तै थियो । कहिले उनी अगाडि हुन्थे कहिले म। जोसेफ राई र प्रेम श्रेष्ठ आलोपालो कक्षा प्रथम हुन्थे। कक्षा बढ्दै जाँदा हामी दुबैजनाको पढाइ पनि सुधार हुँदै गएको थियो अनि घनिष्ठता पनि ।

एक दिन राजेन्द्र, म र खड्ग मगर बसेर सल्लाह गर्‍यौ यसपालि हामीले यति मेहनत गरौँ कि हामी नै कक्षा 1st, 2nd र 3rd बन्नु पर्छ । अरूले थाहा नपाइ हामीले यति मेहनत गर्‍यौ की साँच्चै उनीहरू 1st र 2nd भए म चाहिँ 4th मात्र। उनीहरूले नै भने हाम्रो पनि पारिवारिक समस्या त छ तर तेरो अलि बढी रहेछ। मैले पनि १३० जना विद्यार्थी भएको कक्षामा त्यो पोजिसन प्राप्त गर्नु भनेको ठुलो कुरा हो भनेर चित्त बुझाए ।

म मनोहर जनता मा.वी आउनुभन्दा पहिले सरस्वती मा.वी. इटहरा-९ मदन भण्डारी को गाउँ मा पढ्थे। हामी भर्खर भर्खर पहाडबाट बसाइ सरेर आएका थियौ । त्यो विद्यालयमा सरस्वती पूजाको दिन राती सांस्कृतिक कार्यक्रम भएको थियो । त्यस कार्यक्रममा “बसाइँ हिँड्नेको तातिले बस्नेको मन रुहाउँछ” भन्ने गीत गाइएको थियो । पहिलो पटक सुनेको उक्त गीतले मेरो त्यो कलिलो बाल मस्तिष्कलाई कम्युनिस्ट तिर आकर्षित गरिसकेको रहेछ।

हाम्रो विद्यालय मनोहर जनता मावी मा त्यसताका स्वबियुको व्यवस्था थियो । गङ्गाप्रसाद ढुङ्गेल पछि मेरो साथी खड्ग मगरको दाइ स्वबियु को सभापति भए । स्वबियुमा सधैँ अनेरास्वबियुको मात्र प्रतिनिधित्व हुन्थ्यो । राजेन्द्र र म कहिलेकाहीँ राजनीतिको बारेमा खड्गलाई सोध्थ्यौ । खड्गको दाइ पछि हाम्रो विद्यालयमा स्वबियुको अन्तिम सभापति भोलानाथ निरौला बने । म चाहिँ कक्षा आठमा पढ्दा अनेरास्वबियु सप्राकको सहसचिव बने र लगत्तै पछि प्राकको अध्यक्ष र तत्कालीन टाँडी, मधुमल्ला, उर्लाबारी, राजघाट पञ्चायत समेटेर बनेको इलाका कमिटीको सहसचिव बने ।

त्यसबेला हामी इमान्दार र पढाइमा अब्बल विद्यार्थीलाई अनेरास्वबियुको विभिन्न पदमा राख्थ्यौ । त्यसैले हाम्रो 1st राजेन्द्र श्रेष्ठलाई पनि मैले प्रस्ताव गरे तर उनले अब एसएलसी आउन लाग्यो यो पढ्ने बेला हो बरु क्याम्पसमा काम गरौला भनेकोले कुनै जिम्मेवारी दिइएन ।

बरु मैले घरायसी प्रतिकुलताको कारण पनि मित्र मान बहादुर श्रेष्ठलाई प्राकको अध्यक्ष पद जिम्मा लगाइदिए र पढाइ तिर जोड दिए । खड्ग काठमान्डु र विदेश पनि हिँडिरहने हुनाले हाम्रो सम्बन्ध अब पछि कक्षा ९ मा मात्र आएको नयाँ मित्र रुखमान सुब्बा सँग अलि गाढा भयो । एसएलसी पश्चात् राजेन्द्र म र रुखमान तिनै जना विराटनगरमा एउटै डेरामा बसेर महेन्द्र मोरङ आदर्श बहुमुखी क्याम्पस पढ्न थाल्यौ । म सम्झन्छु त्यो भुसे चुलोमा खाना पकाएको काला भाडाहरू माझेको । राजेन्द्र यति फुर्ती थिए कि सँगै खाना खान बस्दा रुखमान र मैले खाना खाइसक्दा नसक्दै उनले खाना खाइसकेर भाडा समेत माझिसकेका हुन्थे । सुरु सुरु तिर हाम्रो डेराको अर्को कोठामा खोटाङका दाइहरू बस्नुहुन्थ्यो, मुकुन्द पोखरेल र द्वारिका पोखरेल । दुबै जना हाल निजामती सेवाको उच्च ओहोदामा भएको सुनेको छु । पढ्दा पढ्दा बोर लाग्दा हामी उहाहरुको क्यासेट प्लेयरबाट गीत सुन्थ्यौ, घुम्न जान्थ्यौ र क्याम्पसको फूलबारीमा गएर फोटा खिचाउँथ्यौ। यसैसँग भएको फोटो (३४ वर्ष पहिलेको) राजेन्द्र सँगको मेरो अन्तिम फोटो भएछ।

महेन्द्र मोरङ क्याम्पसमा पढ्दा म मनोहर स्कुलको तत्कालीन प्राक अध्यक्ष भएकोले मधुमल्लातिरबाट अनेरास्वबियु क्याम्पस प्राकमा कि म बस्नुपर्ने कि मैले कसैलाई प्रस्ताव गर्नु पर्ने अवस्था आयो । मलाइ त्यसै बेलादेखि केही हदसम्म राजनीतिक वितृष्णा भएकोले मैले राजेन्द्र श्रेष्ठलाई प्रस्ताव गरे । त्यसताका उनले त्यो कमिटीमा रहेर हाम्रोतिरबाट जाने गरिब तथा जेहेनदार सबै विद्यार्थीको पढाइ शुल्क मिनाहा गराउन, स्वबियु निर्वाचनमा हाम्रो क्षेत्रका विद्यार्थी परिचालित गरी अनेरास्वबियुलाइ जिताउन, विद्यार्थीका समस्याहरू समाधान गर्न, पञ्चायती व्यवस्थाको ज्यादती बिरुद्दको विभिन्न आन्दोलनमा अग्रपङ्क्ति रहेर कार्य गरेका थिए ।

ब्याचलर पढ्दा पनि हामी सँगै बस्थ्यौ । ब्याचलर प्रथम वर्षको पढाइ सकिदा नसकिँदै उनको विवाह भयो । दुःखको कुरा विवाह पछाडि गरिबी र पारिवारिक कारणले उनी पढाइ बिचैमा छोडेर जागिर तिर होमिए । धेरै पछि सम्म पनि मैले पटक-पटक उनलाई कम्तीमा ब्याचलर पुरा गर्न अनुरोध गरेँ मलाइ थाहा छैन उनले ब्याचलर गरेकी गरेनन् । त्यसपछि म कीर्तिपुर तिर पढ्न गए र विभिन्न ठाउँमा शिक्षण कार्यमा संलग्न छु। संयोगवश उ र म सँगै पढेका कक्षाकोठाहरूमा उनका उत्तराधिकारीलाई चाहिँ मैले पढाए ।

बाइस वर्ष पहिले रुखमानसँग भेट भएको थियो त्यस्पछी भएको छैन। राजेन्द्र सँग चाही दश वर्ष पहिले भेट भएको थियो । भेटमा उनी भन्थे मैले मेरो सुविधायुक्त मधुमल्ला छोडेर मेरो दुर्गम पहाडी गाउको विकासको लागि दिलोज्यान दिएको छु ।

म एक गरिब व्यक्ति भएर पनि लाखौँ व्यक्तिगत खर्च गरेर मेरो गाउँमा गाडीको बाटो खन्न स्थानीय जनताहरूलाई प्रेरित गरेको छु । त्यस भेगका अरू साथीहरूबाट पनि मैले उनको बारेमा एक असल, कर्तव्यनिष्ठ, केही न केही गर्नुपर्छ भन्ने मान्छे हुनुहुन्छ भन्ने सुनेको छु ।

हालैका दिनहरूमा राजेन्द्र जिको बारेमा मलाई धेरै कुरा थाहा छैन तर कक्षा चार देखि बिए सम्म सँगै पढ्दा र सँगै बस्दा राजेन्द्रसँग म जति घनिष्ठ भए घमण्डका साथ भन्छु अरू कोही घनिष्ठ भएको छैन र त्यस बेलाको राजेन्द्रलाई मैलेजती कसैले चिनेको थिएन ।

मेरो नजरमा राजेन्द्र श्रेष्ठ एक अनुकरणीय नमुना हुन । उनी अत्यन्त इमान्दार, सरल, मिलनसार, परिश्रमी, कर्तव्यनिष्ठ व्यक्ति हुन । विद्यालय र क्याम्पस जीवनमा उनी सबैका आँखाका नानी हुन उनले कसैलाई केही भनी गरी बिझाएको मलाइ थाहा छैन ।

देशमा भ्रष्ट्राचार, घुस खोरी, कमिशनतन्त्र , गुण्डागर्दी, काम ठगी, ब्यभिचारी यती बढेर गएको छ कि म नेपाली हुँ भन्नै लाज हुने अवस्था आएको छ । बौद्धिक व्यक्तित्वहरू नेपालमा भविष्य नदेखेर दिनानुदिन विदेश पलायन भइरहेका छन् । जसको कारण बिद्यार्थीहरु पढ्न मन गर्दैनन् । अलिअलि पढेर बरु वैदेशिक रोजगार तिर होमिइरहेका छन् । नेपाल त केबल असक्षम, रोगी, बुढाखाडा बस्ने देशमा परिणत भइरहेको छ ।

यहाँ राजनीति गर्नेले पनि यही चाहेका हुन टाठा बाठा र बलिया बाङ्गा देशमा बसे भने उनीहरूलाई राजनीति गर्न कठिन हुन सक्छ । देशमा परिवर्तन ल्याउँछु भन्नेहरूले निहत्था गरिब, किसान, शिक्षक मारेर के परिवर्तनको सपना देख्छन् ? सत्तामा पुगे भने उनीहरू पनि आजका सत्ताधारी भन्दा कम गन्हाउँछन् कम तिरस्कृत हुन्छन् जस्तो मलाइ लाग्दैन । साँचै परिवर्तन गर्न चाहन्छन् भने बबुरो राजेन्द्र जस्तो शिक्षक मारेर होइन अध्ययन अनुसन्धान गरुन् यी माथि मैले भनेका व्यक्तिहरूलाई खोजिखोजी कारबाही गरुन् सबै जनताले साथ दिनेछन् ।

आज मलाई अति नै दुःख लागेको छ राजेन्द्र सरको हत्याको समाचार पढ्दा । म आज जति रोए सायद जीवनमा यति धेरै कहिल्यै रोएको थिइन । मैले नेपाल कम्युनिस्ट पार्टी, मेची कोसी ब्युरोको राजेन्द्र श्रेष्ठको हत्याको बारेमा प्रेस विज्ञप्ति पनि पढे। मेरो आत्माले भन्छ यो सरासर झुट हो किनकि मेरो राजेन्द्र त्यस्तो व्यक्ति कुनै हालतमा हुनै सक्दै सक्दैन । उसलाई मैले राम्ररी पढेको छु । मेरो बिचारमा कसैले व्यक्तिगत रिसिबीइमा यो सबै प्रपञ्च रचेको हुनुपर्छ ।

माओवादी द्वन्दकालमा म पनि अपहरणमा परेको छु। त्यस्तो अवस्थामा कस्तो हुन्छ मलाइ राम्रो अनुभव छ । विज्ञप्तिमा एक्लो निःशस्त्र ब्यक्तिले त्यत्रो सशस्त्र जमातमा प्रतिकार गरेको कुरा उल्लेख गरिएको रहेछ-कस्तो हास्यास्पद यो कुरा साना नानीहरूलाई पनि पत्यार हुँदैन ।

जसलाई जे मन लाग्छ त्यही गरे हुने? आफूले गरेको काम सत्य प्रमाणित गर्नु नपर्ने? यो सब यो भन्दा अगाडिकाले गरेको कामको सिको हो । सत्य निरूपण आयोग खै? पहिलेका दोषीलाई कारबाही गर्नु पर्दैन? होसियार मानिस अन्तर्राष्ट्रिय प्राणी हो नेपालीले सकेन भने अन्तर्राष्ट्रिय क्षेत्रबाट भए पनि दोषीलाई कारबाही गर्ने दिन आउन सक्छन्।

अन्त्यमा सम्बन्धित पार्टी, सरकार,मानव अधिकार आयोग लगायत सम्बन्धित सबैमा राजेन्द्र कुमार श्रेष्ठको हत्याको गहिरो अनुसन्धान गरी दोषीलाई दण्ड सजाय गरियोस् र पीडित परिवारलाई क्षतिपूर्ति दिइयोस्।

निरौला उर्लाबारी-२ सुन् झोडा माविका प्रधानाध्यापक हुन ।