धरानमा रैथाने बालीलाई व्यवसायीकरण गर्दै उत्पादन बढाउन छलफल

धरान : पूर्वी पहाडी एरियाको फेदीमा रहेको धरानमा रैथाने बाली उत्पादनलाई व्यवसायीक कृषि उद्यम बनाउन सकिने बारेमा शुक्रवार सरोकारवालाहरू बिच छलफल भएको छ ।

सुनसरी उद्योग वाणिज्य सङ्घद्वारा आयोजित धरान एक्सपोको अवसरमा शुक्रवार आयोजित कार्यशालामा विज्ञहरूले धरान वडा ४, ५, ६ र २० कृषि उत्पादनका क्षेत्रको रूपमा पहिचान भएको बताए । उक्त ४ वटा वडामा उत्पादन हुने अदुवा, बेसार, अम्लिसो, तेजपात, केरा, कोदो जस्ता रैथाने बालीहरूलाई व्यवसायीक बनाउन ध्यानाकर्षण गराए ।

उक्त वडाहरूमा हाल मौसम अनुसार लट्टे, पिँडालु, तरुल, फर्सी, सिमी, काँक्रो र खाद्यान्न बालीमा धान, मकै जस्ता बाली किसानहरूले रैथाने बालीहरूमा रूपमा खेतीपाती गर्दै आइरहेका छन् ।

कृषि विज्ञद्वय विष्णु प्रसाद काफ्लेले रैथाने बालीमा प्रचुर पौष्टिक तत्त्व उपलब्ध हुने बताए । कम लगानीमा सीमान्त जमिनको उपयोग गर्न सकिने उनको भनाई छ ।

उनले भने ‘अप्ठेरो जमिनमा पनि गर्न सकिने, जलवायु अनुकूल बालीका रूपमा विकास गर्न सकिने भएकोले धरानको पहाडी इलाका उपयुक्त छ ।’

सौरभ लुइँटेल र मोहन श्रेष्ठको सहरीकरणमा भएको छलफलमा रैथाने बालीको विकास र उत्पादनमा संलग्न सुनसरीका ३७ र पाँचथर र चितवनका सहित ३९ जना कृषकहरू सहभागी थिए । सहभागीहरूले रैथाने तथा स्थानीय बालीको बजारीकरण कमजोर भएको बारेमा टिप्पणी गरेका थिए ।

गोष्ठीमा कृषकहरूलाई प्रवर्द्धन गर्न रैथाने बालीलाई व्यवसायीक रूपमा उत्पादन गर्न बैङ्किङ सहयोग मितेरी डेभलपमेन्ट बैङ्कले प्रदान गर्ने जानकारी दिइएको थियो ।

धरान स्थित कृषि बजार व्यवस्थापन समितिका प्रमुख व्यवस्थापक लक्ष्मण भट्टराईका अनुसार धरानमा सबैभन्दा बढी अदुवा वार्षिक ३ हजार मेट्रीक, बेसार २ हजार मेट्रीक टन, तेजपात १५ सय टन, केरा २ हजार टन, अम्रिसो ५ सय मेट्रीक टन आउने गरेको छ ।

आयात भएका कृषि वस्तुले धरान बजार मात्र पनि धान्न नसकेको उनको भनाई छ । रैथाने उत्पादनलाई बढाउन सके बजारीकरण गर्न सम्भव रहेको उनले बताए । भट्टराईले भने ‘धरानमा पहिला पानमरामा उत्पादन हुने मनसुली चामल धरानको ब्राण्डको रूपमा परिचित थियो ।’

कार्यशालामा नेपालको संविधान, राष्ट्रिय कृषि नीति २०६१, कृषि जैविक विविधता नीति २०६४ र कृषि विकास रणनीति २०१५,२०३५ ले रैथाने बालीहरूको महत्वलाई उजागर गरेको चर्चा गरिएको थियो ।

सरकारले २०७५ देखि प्राङ्गारिक कृषि प्रवर्द्धन मिसन अन्तर्गत रैथाने बाली प्रवर्द्धन अभियान कार्यक्रम मार्फत रैथाने बाली सम्बन्धी काम सुरु गरेको छ ।

कृषिको व्यवसायीकरणका लागि हाइब्रिड र उच्च उत्पादन दिने जातहरूको प्रयोगमा निर्भर रहेको छ । एकातिर हाइब्रिड र आधुनिक प्रजातिहरूमा कृषिले नेपालको दुर्गम र पहाडी क्षेत्रमा खाद्य सुरक्षाको पोषण गर्न सकेको छैन भने रैथाने प्रजातिहरू लोपोन्मुख अवस्थामा पुगेका छन् ।

गोष्ठी सुनसरी उद्योग वाणिज्य सङ्घका अध्यक्ष विजय श्रेष्ठको सभापतित्वमा भएको थियो ।