चतरा : आज बाला चतुर्दशी अर्थात् शतवीज छर्ने दिन । बराहक्षेत्र धाममा पनि शतवीज छर्ने आउने भक्तजनको भिड लागेको छ । सतवीज छर्ने दिनलाई मङ्सिर कृष्ण चतुर्दशी अर्थात् बाला चतुर्दशी पनि भनिन्छ । यस दिनमा मृत्युवरण गरेका पितृहरूको मोक्षयात्राकालागि अत्यन्त महत्पूर्ण दिनका रूपमा लिइन्छ। शतवीज छर्ने दिन सुनसरी वराहक्षेत्र धाम, रामधुनि सहित काठमाडौँको पशुपतिनाथका, किरातेश्वर, गौरीघाट, गुह्येश्वरी, आर्यघाटको तट, श्लेष्मान्तक बन लगायत झापाको अर्जुनधारा, धरानको पिण्डेश्वर, जलेश्वरधाम जस्ता तिर्थघाटहरुमा सतबीज छर्ने परम्परा रहिआएको छ।

सतबीजका रूपमा अन्नहरूमा धान, गहुँ, मास, मुगी, कागुन, र सामा मिलाइएको सप्तधाना युक्त शतवीज र विभिन्न प्रकारका फूलहरू रहने गर्दछ । शतवीज छर्ने विषयमा ठाउँअनुसार फरक फरक चलनहरू रहेकाले केही स्थानमा चना, तिल, मकैहरुपनि राखेर पनि शतवीज छर्ने चलन रहेको वराहक्षेत्रका प्रसिद्ध पण्डित योगेश भण्डारीले बताए।

पण्डित भण्डारीका अनुसार यसरी शतवीज छर्नका लागि चतुर्दशी भन्दा एक दिन अगाडि नै अर्थात् त्रयोदशीकै दिन चोखोनितो भएर अन्नलाई भिजाएर, दीप प्रज्वलन गर्दै तथा भजन कीर्तन गर्दै भोलिपल्ट बिहानै नुहाई धुवाई चोखोनितो बनेर मात्र शतवीज भर्ने चलन छ । यसरी पृथ्वी लोकमा छरिएको शतवीज पितृहरूको लोकमा गएर अकुंरण हुने र यिनै बीजका कारणले पितृहरू कहिल्यै भोकै बस्न नपर्ने मान्यता हिन्दु धर्ममा उल्लेख गरिएको छ।

यस पटक प्रसिद्ध तीर्थ बराहक्षेत्र धाममा वाल चतुर्दशीको पूर्व सन्ध्यामा पितृहरूको नाममा आरती समेत सम्पन्न भएको थियो। वराहक्षेत्र संरक्षण मञ्चको आयोजनामा वाला चतुर्दशीको पूर्व सन्ध्यामा बिहीबार साँझ साढे ५ बजे उक्त आरती कार्यक्रम आयोजना भएको थियो । आरतीमा दशौँ हजार भक्तजनहरूको सहभागी रहेको थियो ।आरतीमा पितृहरूको नाममा सहभागीहरूले माटोकै पाला दियो, ५ सुते बात्ती ५ बटा, तेल, चन्दन, अक्षता, फुल, जौ, तिल र कुश, एक लोटा जल लिएर आरती गरेका वराहक्षेत्र संरक्षण मञ्चका सचिव राजु घिमिरेले बताए ।

शत भन्नले सय र बीज भन्नाले बिउ भन्ने अर्थ लाग्ने भएकाले सय अन्नको बिउलाई नै शत बीज भनिएको हो । बाला चतुर्दशीमा विशेषतः शिवजीको उपासना हुने गर्दछ । भगवान् शिवजीले कुनै समयमा श्लेष्मान्तक वनमा बाला चतुर्दशीको दिन शत बीज छर्नेका पितृहरूले मोक्ष प्राप्त गर्ने वरदान दिनुभएको किंवदन्ती पनि रहेको छ ।
यसरी पितृको सम्झना गर्नाले एकातिर पितृको समेत उद्धार हुने र अर्कोतिर पितृको आशीर्वादले आफू र आफ्नो परिवारको पनि कल्याण हुन्छ। पितृ खुसी भए परिवारमा सुख शान्ति समृद्धि आरोग्य एवं ऐश्वर्य वृद्धि हुन्छ भन्ने कुराको उल्लेख गरिएकोले पनि यस पर्वको महत्त्व पितृ मोक्ष मात्र नभएर आत्म कल्याणका लागि पनि हो भन्ने प्रस्ट हुन्छ।

पिता माता, हजुरबुबा, हजुरआमा या सात पुस्ता भित्र जुठो बार्न पर्ने जो कोहीको पनि जुठो बार्ने या बर्खी बार्ने क्रममा पूरा गर्नुपर्ने नियम पूरा गर्न नसकेमा या कुनै त्रुटि भएमा बाला चर्तुदशीको दिन पवित्र खोलामा तीन पटक डुबुल्की मारेर शुद्ध भई शतवीज छर्नाले र त्रयोदशीमा जाग्राम बसेर मृतात्माको नाममा दीप प्रज्वलन गर्नाले सम्पूर्ण दोषबाट मुक्ति पाउने जनविश्वास हिन्दु धर्मावलम्बीहरूमा रहिआएको छ ।